De Ottomanen: Khans, keizers en kaliefen

 Wie is de rechtmatige successor van de Romeinen? Hier is veel debat over... Sommigen zien hierin Europese landen zoals Frankrijk en Italië. Anderen zien het Russische Rijk of zelfs de Verenigde Staten als het nieuwe Rome. Natuurlijk omspant de geschiedenis van het Oude Rome een lang tijdperk van omstreeks 753 v.C. de stichting van Rome tot 476 de afzetting van de laatste West-Romeinse keizer Romulus Augustus door de Germanen (val West-Romeinse Rijk) en verder tot 1453 wanneer Constantinopel valt (val Byzantijnse/ Oost-Romeinse Rijk).

Een andere mogelijke kandidaat die kan worden beschouwd als het nieuwe Romeinse Rijk is het volk waarover ik heb gelezen, nl. de Ottomanen van Amerikaans auteur en hoogleraar internationale geschiedenis aan de London School of Economics and Political Science Marc David Baer.

De Ottomaanse geschiedenis omspant ongeveer een periode van meer dan 600 jaar (1299 - 1922). De Ottomanen of Osmanen is een volksstam dat zich situeert in het westen van het Anatolische schiereiland, die omstreeks de 12e-13e eeuw migreerden vanuit Centraal-Azië. In de eeuwen die volgden vochten de Ottomanen tegen allerlei andere volkeren waaronder de Turkse Seltsjoeken en het Byzantijnse Rijk waarbij ze een grote uitbreiding kenden. De geschiedenis zal een grote verandering kennen wanneer de Ottomanen onder sultan Mehmet II in 1453 Constantinopel uiteindelijk veroveren en zo de val van het Byzantijnse Rijk inluiden. Ze zijn als het ware gepromoveerd van een volksstam naar een groots multi-etnisch Euraziatisch islamitisch wereldrijk van Marokko tot Irak en van Hongarije tot Jemen, inclusief belangrijke steden zoals Mekka, Medina, Jeruzalem, Caïro, Boedapest en Bagdad.

 

In het middelbaar verdiepten we ons totaal niet in de Ottomanen tijdens de geschiedenisles. Ik keek naar geschiedeniskaarten in de atlas en zag hen enkel als een abstract niet-Europees islamitisch rijk dat de christelijke Europese rijken steeds probeerde te veroveren, terwijl dit beeld ietwat achterhaald is. 

 Dit boek probeert juist het beeld om te draaien met genuanceerde argumenten nl. dat de Ottomanen wel degelijk erkenning verdienen als een Europees rijk en een grote bijdrage hebben geleverd aan het Europese geschiedenis met niet alleen de vele conflicten op Europees grondgebied, maar ook veel culturele en sociale uitwisselingen tussen de Europese staten onderling. Het is een toegankelijk boek dat het begin, de bloeiperiode, de cultuur en de val van de Ottomanen beschrijft inclusief rijke illustraties en kaartmateriaal. Mijn beeld over de Europese geschiedenis is zeker verbreed, genuanceerder en meer compleet nu ik het Ottomaanse narratief onder loep heb genomen.

Marc David Baer

PS: De rivaliteit tussen de Habsburgers en Ottomanen was een hevige eeuwen durende strijd om de Europese dominantie, uiteindelijk zullen beide rijken samen vergaan als bondgenoten aan het einde van de Eerste Wereldoorlog.