De reis van onze genen

 Op 19 februari vorig jaar heb ik het boek 'De reis van de mensheid' van de Duitse auteurs Johannes Krause en Thomas Trappe gelezen. Ik vond het een heel goed boek. De zaken zijn er duidelijk uitgelegd met bovendien illustraties van topkwaliteit.

Onlangs kwam ik dit boek van dezelfde auteurs nl. 'De reis van onze genen' tegen. Dit boek was oorspronkelijk eerder uitgebracht in 2019, nog voor De reis van de mensheid dus. Ook is de archeogenetica in dit boek de rode draad. Het is een tak binnen de archeologie die zich focust op de studie van DNA uit oude beenderen. Eén van de auteurs, Johannes Krause staat als archeoloog en directeur van het Max Planck Instituut in Jena, Duitsland vooraan in dit gebied. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld bij de ontcijfering van het neanderthalergenoom en was de eerste die aan de hand van genetisch materiaal uit een vingerkootje het bewijs leverde voor het bestaan van een andere mensachtige, de Homo Denisova. Thomas Trappe is journalist die nauw samenwerkt met Krause en o.a. schrijft over wetenschap en politiek.

Ik had het boek verrassend snel uit, in slechts een week tijd uitgelezen. De onderwerpen en inzichten waarover ik heb gelezen waren heel interessant. Het boek vertelt aan de hand van onze genen wie en hoe onze oeroude voorouders waren. Zo heeft de archeogenetica een bepalende rol gespeeld in het achterhalen van wie en waarom deze bepaalde genen heeft of meer verwant is met elkaar. Het biedt ook een inkijk in het begrip 'migratie' dat tegenwoordig een niet zo goede connotatie heeft, maar het is belangrijk om te weten wat de impact is geweest van de vele mensenmigraties en de verschillende culturen die onze soort gekend heeft die teruggaan tot de migratie vanuit Oost-Afrika, de wieg van de mensheid.

Daarnaast was het ook verrassend dat de auteurs een heel stuk hebben gewijd aan virussen en bacteriën, die blijkbaar ook kunnen worden teruggevonden in beenderen via de archeogenetica. Zo kan worden aangetoond hoe en via wat ziekten zich verspreidden of werden uitgewisseld. Denk aan de Pest van Justinianus, de Zwarte Dood, de Columbiaanse Uitwisseling, de Spaanse Griep of de Coronapandemie. De inzichten die we hebben gekregen uit dit vakgebied biedt ons een beter begrip over hoe mutaties een cruciale rol spelen bij overdracht van virussen en het ontstaan van de epidemieën. Vanzelfsprekend vond ik het heel fascinerend om hierover te lezen, wetende dat niet lang na de uitgave van dit boek de coronapandemie in hetzelfde jaar uitbrak.

Het is goed dat we nu de wereld beter begrijpen via o.a. de archeogenetica, maar het is ook belangrijk stil te staan bij wat betere technologie binnen de genetica betekent. Hopelijk biedt dit boek een perspectief waarmee het debat rond de ethiek en belang hiervan een meer genuanceerd beeld krijgt.

Het boek leest zeker vlot, telt zo'n 250 pagina's. Er zijn rijke illustraties, kaarten met legende - love it - en grijze kadertjes die extra uitleg geven over bepaalde kernbegrippen of processen. Kortom het was een prettige leeservaring. En ik ben nog van plan om De reis van de mensheid eens te herlezen.

Veel leesplezier!

Thomas Trappe (links) en Johannes Krause (rechts)